Aptomat Là Gì ? Chức Năng Cấu Tạo & Các Loại Aptomat Phổ Biến

Bởi

Aptomat là một thiết bị điện không thể thiếu trong hệ thống điện ngày nay. Với chức năng đóng ngắt cầu dao tự động đem lại sự an toàn với con người trước các sự cố về điện. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thiết bị quan trọng này cũng như có sự lựa chọn tốt nhất khi chọn mua aptomat.

Aptomat là gì?

Aptomat hay Circuit breaker là một loại cầu dao được thiết kế để bảo vệ mạch điện bằng cách ngắt mạch điện khi có hiện tượng quá tải hoặc ngắn mạch. Nó được sử dụng để bảo vệ con người và các thiết bị điện. Trái ngược với cầu chì chỉ sử dụng một lần, aptomat có thể được đặt lại nhiều lần. 

Phân loại các dòng Aptomat

Các loại aptomat trên thị trường hiện nay được phân loại dựa trên các tiêu chí sau:

Phân loại theo cấu tạo:

  • Aptomat dạng tép MCB: bảo vệ quá tải và ngắn mạch.

  • Aptomat dạng khối MCCB: bảo vệ quá tải và ngắn mạch.

Phân loại theo chức năng:

  • Aptomat thường (bảo vệ quá tải, ngắn mạch): MCB, MCCB
  • Aptomat chống rò
  • RCCB aptomat chống dòng rò dạng tép.
  • RCBO aptomat chống dòng rò và bảo vệ quá tải dạng tép.
  • ELCB aptomat chống dòng rò và bảo vệ quá tải dạng khối.

Phân loại theo số pha / số cực:

Phân theo cực thì aptomat có các loại sau:

  • Aptomat 1 pha: 1 cực
  • Aptomat 1 pha + trung tính (1P+N): 2 cực
  • Aptomat 2 pha: 2 cực
  • Aptomat 3 pha: 3 cực
  • Aptomat 3 pha + trung tính (3P+N): 4 cực
  • Aptomat 4 pha: 4 cực

Phân loại theo dòng cắt ngắn mạch:

Khi phân loại theo dòng ngắt mạch sẽ có 3 dòng cắt cơ bản sau:

  • Dòng cắt thấp: thường dùng trong dân dụng.
  • Dòng cắt tiêu chuẩn: thường dùng trong công nghiệp.
  • Dòng cắt cao: thường dùng trong công nghiệp và các ứng dụng đặc biệt.

Phân loại theo khả năng chỉnh dòng:

  • Aptomat có dòng định mức không đổi. 

  • Aptomat chỉnh dòng định mức. 

 

Cấu tạo Aptomat

Hầu hết các loại aptomat sẽ có cấu tạo cơ bản gồm các bộ phận chính như: tiếp điểm, buồng dập hồ quang, bộ phận truyền động, móc bảo vệ.

  • Tiếp điểm: Tiếp điểm sẽ được chia thành hai cấp (tiếp điểm chính và hồ quang), hoặc ba cấp tiếp điểm (chính, phụ, hồ quang). 

  • Buồng dập hồ quang: Để aptomat có thể dập tắt được hồ quang trong tất cả các chế độ làm việc của lưới điện, người ta thường dùng hai kiểu nửa kín và kiểu hở. Trong buồng dập hồ quang, người ta dùng những tấm thép xếp thành lưới ngăn để phân chia hồ quang thành nhiều đoạn ngắn thuận lợi cho việc dập tắt hồ quang.
  • Bộ phận truyền động: Truyền động cắt thường có hai cách: Bằng tay được thực hiện với các CB có dòng điện định mức không quá 600A. Và điều khiển bằng điện từ (Nam châm điện) được ứng dụng ở các CB có dòng điện lớn hơn 1000A
  • Móc bảo vệ: Bộ phận này có chức năng truyền tín hiệu tự động ngắt Aptomat. Móc bảo vệ quá dòng thường được đặt nằm dưới đường đặc tính của đối tượng cần bảo vệ, người ta thường sử dụng hệ thống điện tử và rơle nhiệt làm móc bảo vệ, đặt bên trong CB.

 

Nguyên lý hoạt động của Aptomat

Aptomat có nguyên lý hoạt động vô cùng đơn giản. Ở trạng thái bình thường sau khi đóng điện, nó được giữ ở trạng thái đóng tiếp điểm nhờ móc 2 khớp với móc 3 cùng một cụm tiếp điểm động. Bật Aptomat ở trạng thái ON, với dòng điện định mức nam châm điện 5 và phần ứng 4 không hút. Khi mạch điện xảy ra sự cố quá tải hay ngắn mạch, lực hút điện từ ở nam châm điện 5 sẽ hút phần ứng 4 xuống làm bật nhả móc 3, móc 5 được thả tự do, lò xo 1 được thả lỏng, kết quả các tiếp điểm của Aptomat được mở ra, mạch điện bị ngắt.

Công dụng của Aptomat

Aptomat phổ biến và không thể thiếu trong bất kỳ một hệ thống điện nào. Một số chức năng của aptomat trong mạch điện là:

  • Tự động ngắt dòng điện trong các hệ thống điện khi có hiện tượng ngắn mạch hay sụt áp xảy ra.
  • Bảo vệ các thiết bị điện khỏi các hư hỏng khi hệ thống điện gặp sự cố không mong muốn.
  • Khi dòng điện bị rò rỉ xuống đất, hiện tượng mất cân bằng giữa dòng điện đi và về sẽ xảy ra. Aptomat sẽ có công dụng ngắt điện trong trường hợp này.
  • Nếu xảy ra trường hợp điện giật, Aptomat cũng tự động ngắt điện để bảo vệ con người.

Các thông số kỹ thuật của Aptomat:

  • In: Dòng điện định mức. Ví dụ: MCCB 3P 250A 36kA, In = 250A.
  • Ir: là dòng hoạt động được chỉnh trong phạm vi cho phép của Aptomat. Ví dụ aptomat chỉnh dòng 250A có thể điều chỉnh từ 125A đến 250A.
  • Ue: Điện áp làm việc định mức.
  • Icu: Dòng cắt ngắn mạch là khả năng chịu đựng dòng điện lớn nhất của tiếp điểm trong 1 giây.
  • Icw: Khả năng chịu dòng ngắn mạch trong 1 đơn vị thời gian.
  • Ics: khả năng cắt thực tế khi xảy ra sự cố của thiết bị. Khả năng này phụ thuộc vào từng nhà sản xuất do công nghệ chế tạo khác nhau. Ví dụ cùng một hãng sản xuất nhưng có 2 loại MCCB là Ics = 50% Icu và Ics = 100% Icu.
  • AT: Ampe Trip (dòng điện tác động)
  • AF: Ampe Frame (dòng điện khung). Thông số AT/AF cho biết độ bền của tiếp điểm đóng cắt. Ví dụ Aptomat 250AT/400AF sẽ có độ bền cao hơn Aptomat 250AT/250AF, kích thước aptomat 400AF cũng lớn hơn, giá thành cao hơn.
  • Characteritic cuver: là đường cong đặc tính bảo vệ của CB (đường cong chọn lọc của CB). Đây là thông số rất quan trọng, quyết định cho việc chọn CB ở vị trí nào trong hệ thống điện.
  • Mechanical/electrical endurace: Số lần đóng cắt cơ khí cho phép/ số lần đóng cắt điện cho phép.

Trong đó 2 thông số khách hàng cần quan tâm là điện áp định mức Ue và dòng điện định mức In

Cách lựa chọn Aptomat sử dụng hiệu quả, an toàn

Để lựa chọn aptomat an toàn hiệu quả chủ yếu dựa vào: dòng điện đi trong mạch; dòng điện quá tải; tính thao tác có chọn lọc. Tùy theo đặc tính và điều kiện làm việc cụ thể của phụ tải, người tiêu dùng sẽ lựa chọn dòng điện định mức của móc bảo vệ bằng 125%, 150% hay lớn hơn nữa so với dòng điện tính toán của mạch. Sau cùng ta chọn Aptomat theo các số liệu kỹ thuật đã cho của nhà sản xuất.

Những loại Aptomat thông dụng được ưa chuộng

Dưới đây là các loại aptomat được sử dụng trên thị trường hiện nay và cũng như giải đáp thắc mắc cho câu hỏi aptomat loại nào tốt sẽ có trong dưới đây !

1. Aptomat MCB 

MCB là loại thiết bị điện thuộc nhóm CB, thiết bị chuyển mạch loại tép, thường có dòng cắt định mức và dòng cắt ngắn mạch thấp.

  • Dòng cắt thường từ 4.5KA, 6KA, 10KA, 15KA
  • Dòng định mức từ 6 =>63A
  • Số cực sở hữu là 1P, 2P, 3P, 4P

2. Aptomat MCCB

MCCB còn được gọi là Aptomat khối – Cầu dao tự động dạng khối: có khả năng bảo vệ điện quá tải và ngắn mạch ngay lập tức

  • Dòng cắt thông thường sẽ là 7.5KA, 10KA, 18KA, 25KA, 36KA, 50KA, 70KA
  • Dòng định mức dao động khoảng 10 đến 1600A
  • Số cực 1P, 2P, 3P, 4P

3. Aptomat Chống giật RCCB

RCCB (Residual Current Circuit Breaker) là thiết bị chuyển mạch có chức năng chống rò dòng cực cao.

  • Có số cực 2P, 4P
  • Dòng cắt điện là 4.5KA, 6KA
  • Dòng định mức dao động từ 25A, 40A, 63A

4. Aptomat Chống giật RCBO=MCB+RCCB

RCBO (Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection) đây là thiết bị vừa có khả năng chống rò dòng và khả năng bảo vệ quá dòng.

  • Số cực mà Aptomat có là 2P
  • Dòng cắt điện vào khoảng 4.5KA, 6KA
  • Dòng định mức quy định từ 6 đến 63A

5. Aptomat Chống ELCB: MCCB+RCCB=ELCB

ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker) đây là thiết bị chuyển mạch và có thêm khả năng chống rò dòng. Loại này có cả 3 chức năng vừa bảo vệ được ngắn mạch và bảo vệ được dòng quá tải, cũng có thể bảo vệ được cả rò dòng.

  • Số cực mà Aptomat này có là 3P, 4P
  • Dòng cắt 36KA, 50KA
  • Dòng định mức sẽ rơi từ 60 đến 250A

Trên đây là bài viết về aptomat là gì được Beeteco chia sẽ giải đáp cho các bạn . Hy vọng qua bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về Aptomat là gì ? Và

các loại aptomat trên thị trường hiện nay. Nếu bạn có nhu cầu hay thắc mắc thì liên hệ cho chúng tôi nhé .